SCHIETOEFENINGEN

Ik heb net het tweede schilderij voltooid in een serie over morele ontwikkeling. Titel:  Prokoptón (een prokoptón is iemand die vorderingen maakt). Het gaat over hoe een beter mens te worden - en hoe moeilijk dat is.

Op de sterrenkaart die de achtergrond van dit schilderij vormt staat bij het linkeroor van de man de saggitarius constellatie (saggitarius = boogschutter).

Je kan proberen een goed mens te zijn tot je blauw ziet, maar toch is het resultaat van je gedrag iets dat je niet in de hand hebt, hoe engelachtig je verder ook bent. In het schilderij refereer ik daarom naar de Stoicijnse vergelijking van de boogschutter. Het ideaal van een boogschutter is natuurlijk om in de roos te schieten, maar zelfs als je een Olympische schutter bent zijn er omstandigheden die roet in het eten kunnen gooien - omstandigheden die je niet in je macht hebt. De wind kan plotseling opsteken, de pijl heeft een verborgen gebrek, of je krijgt opeens een steek in je zij.

De Stoicijnse 'boogschutter' heeft daarom als doel niet om in de roos te schieten, maar om zo perfect mogelijk te richten: je kan niet meer doen dan je best. 

De wijze uil zit op zijn schouder, klaar om de man goed advies in te fluisteren maar - de klauwen prikken in zijn vlees, hij bloedt...

De meesten van ons vinden onze psyche een moeilijk iets om in de hand te houden. Kijk maar naar de statistieken: grote aantallen mensen zitten in de psychische problemen, of zullen dat ooit meemaken in hun leven. Leven is lastig. Wat Stoicijnen hopen voor mensen, is dat ze zich zullen realiseren dat je kan leren om niet toe te geven aan angsten en verlangens die jezelf (of anderen) kwaad berokkenen. 

Pijn, angst, en verlangen zijn als alarmbellen die afgaan in onze hersenen, om ons te attenderen op gevaar en op kansen. Wat Stoicijnen willen leren is wat afstand te bewaren tussen impuls en daad, zodat we kunnen blijven nadenken, en valse alarms te leren herkennen. Zodat we hopelijk niet in blinde paniek op hol slaan wanneer de volgende sirene gaat. 

Dat leerproces kan behoorlijk pijnlijk zijn - vandaar de verwondingen die de uil op zijn geweten heeft...

Maar toch: weten dat je je alleen maar hoeft bezig te houden met wat in je macht ligt; weten dat je kunt leren kiezen niet toe te geven aan irrationele angsten en ongewenste verlangens, is eigenlijk een opluchting. Want als je je dit realiseert, weet je ook dat je beste kans op geluk niet afhangt van de buitenwereld. Het onder de knie krijgen is wel hard aanpoten natuurlijk. Maar het is het zó waard wanneer het weer eens lukt!

KLIK HIER VOOR HET SCHILDERIJ 

Vandaag heb ik de eerste van een serie van drie schilderijen voltooid die allemaal gaan over de morele ontwikkeling van de mens. Deze heet: Becoming I - Tabula Rasa.

EEN SCHONE LEI

Veulentjes kunnen meteen na de geboorte staan; baby schildpadjes kruipen zo vanuit het ei de zee in, maar wij mensen kunnen, wanneer we geboren worden, nog helemaal niets. Het is eigenlijk verbazingwekkend hoeveel van onze menselijkheid ontbreekt in het begin. Als babies missen we niet alleen de co-ordinatie om voor onszelf te zorgen, we hebben geen kennis om iets te begrijpen van de wereld, erom te lachen of om iets te beredenieren (of om er kwaad om te worden). Nog minder weten we hoe te handelen ten opzichte van anderen, ons te gedragen in gezelschap,  hoe onze instincten in toom te houden, in andere woorden, van moraal.

De oude Stoicijnen hadden hier een goede uitdrukking voor: zij zeiden dat we geboren worden als een onbeschreven blad (oftewel Tabula Rasa). We weten in het begin niets van hoe een goed mens te worden, hoewel we 'het zaad van de goedheid' in ons dragen. Het blad moet nog beschreven worden.  

Mijn model voor het Tabula Rasa schilderij was mijn neefje Jip, toen vier weken oud. Een baby zo nieuw dat alles nog vaag is: zijn blik, zijn beweging... een mens volledig aan het begin van het leven.

Als achtergrond heb ik een sterrekaart gekozen, een gedeelte van het universum. Dit is een moderne astronomische kaart, want we zijn natuurlijk moderne Stoicijnen. Het Stoicijnse idee, nu ondersteund door de moderne wetenschap, dat we deel zijn van het universum, dat onze atomen zo oud als de cosmos zijn en zullen voortbestaan na onze dood, wordt gesymboliseerd door de lijnen en cijfers die dwars door Jip's lijfje lopen. Hij is letterlijk deel van de sterrenkaart, en vice versa. 

Onderaan de kaart is een doorsnede van een ei geschilderd - dit symboliseert twee dingen. Ten eerste, het ei vertegenwoordigt het zaad van de goedheid waaruit, met de juiste verzorging, de uil der wijsheid zal groeien. Wijsheid, de moeder van alle deugden, staat voor de moraal in deze drie schilderijen. Ten tweede vertegenwoordigt het ei dat van de feunix, het antieke Stoicijnse symbool voor het universum en het zich steeds vernieuwende leven. 

TABULA RASA: BEKIJK HET SCHILDERIJ