Ik heb net het tweede schilderij voltooid in een serie over morele ontwikkeling. Titel: Prokoptón (een prokoptón is iemand die vorderingen maakt). Het gaat over hoe een beter mens te worden - en hoe moeilijk dat is.
Op de sterrenkaart die de achtergrond van dit schilderij vormt staat bij het linkeroor van de man de saggitarius constellatie (saggitarius = boogschutter).
Je kan proberen een goed mens te zijn tot je blauw ziet, maar toch is het resultaat van je gedrag iets dat je niet in de hand hebt, hoe engelachtig je verder ook bent. In het schilderij refereer ik daarom naar de Stoicijnse vergelijking van de boogschutter. Het ideaal van een boogschutter is natuurlijk om in de roos te schieten, maar zelfs als je een Olympische schutter bent zijn er omstandigheden die roet in het eten kunnen gooien - omstandigheden die je niet in je macht hebt. De wind kan plotseling opsteken, de pijl heeft een verborgen gebrek, of je krijgt opeens een steek in je zij.
De Stoicijnse 'boogschutter' heeft daarom als doel niet om in de roos te schieten, maar om zo perfect mogelijk te richten: je kan niet meer doen dan je best.
De Stoicijnse 'boogschutter' heeft daarom als doel niet om in de roos te schieten, maar om zo perfect mogelijk te richten: je kan niet meer doen dan je best.
De wijze uil zit op zijn schouder, klaar om de man goed advies in te fluisteren maar - de klauwen prikken in zijn vlees, hij bloedt...
De meesten van ons vinden onze psyche een moeilijk iets om in de hand te houden. Kijk maar naar de statistieken: grote aantallen mensen zitten in de psychische problemen, of zullen dat ooit meemaken in hun leven. Leven is lastig. Wat Stoicijnen hopen voor mensen, is dat ze zich zullen realiseren dat je kan leren om niet toe te geven aan angsten en verlangens die jezelf (of anderen) kwaad berokkenen.
Pijn, angst, en verlangen zijn als alarmbellen die afgaan in onze hersenen, om ons te attenderen op gevaar en op kansen. Wat Stoicijnen willen leren is wat afstand te bewaren tussen impuls en daad, zodat we kunnen blijven nadenken, en valse alarms te leren herkennen. Zodat we hopelijk niet in blinde paniek op hol slaan wanneer de volgende sirene gaat.
Dat leerproces kan behoorlijk pijnlijk zijn - vandaar de verwondingen die de uil op zijn geweten heeft...
Maar toch: weten dat je je alleen maar hoeft bezig te houden met wat in je macht ligt; weten dat je kunt leren kiezen niet toe te geven aan irrationele angsten en ongewenste verlangens, is eigenlijk een opluchting. Want als je je dit realiseert, weet je ook dat je beste kans op geluk niet afhangt van de buitenwereld. Het onder de knie krijgen is wel hard aanpoten natuurlijk. Maar het is het zó waard wanneer het weer eens lukt!
Maar toch: weten dat je je alleen maar hoeft bezig te houden met wat in je macht ligt; weten dat je kunt leren kiezen niet toe te geven aan irrationele angsten en ongewenste verlangens, is eigenlijk een opluchting. Want als je je dit realiseert, weet je ook dat je beste kans op geluk niet afhangt van de buitenwereld. Het onder de knie krijgen is wel hard aanpoten natuurlijk. Maar het is het zó waard wanneer het weer eens lukt!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten